Fire Music

“I would like to play for audiences who are not using my music to stimulate their sex organs”

Zonet thuisgekomen van een concert waar ik al maanden naar heb uitgekeken. Ornette Coleman. Een legende. Ornette Coleman is voor de saxofoon wat Jimi Hendrix is voor de gitaar. In de jaren vijftig toen de bebop, hardbop en swingjazz hun hoogdagen kenden kwam Coleman op de proppen met de plaat 'The Shape of Jazz to Come'. Een mijlpaal. De jazz elite werd verdeeld in twee kampen. Zij die hem een genie noemden en zij die hem afdeden als de eerste de beste charlatan. Niets had hen echter voorbereid op wat zou komen. In 1960 zag 'Free Jazz: a collective improvisation' het licht. Een woeste orkaan van klanken zoals men nooit eerder had gehoord. Alsof de jazz voordien als een wild beest in een kooi zat opgesloten en plots werd losgelaten. Op de binnenkant van de hoes staat een afdruk van 'White Light', een action painting van Jackson Pollock. Een zeer acurate visualisering van wat er op de plaat te horen valt. Dit was muziek waar je onmogelijk omheen kon. De titel van het album werd meteen de roepnaam voor een nieuwe lichting jazzmusici. Coleman zelf was echter sceptisch over de term freejazz. Vandaar de vele synoniemen voor het genre zoals 'fire music' of 'new thing'. Wat zo uniek was en is aan Ornette Coleman's stijl is dat hij de melodie laat overheersen door de harmonie, het samenspel en vooral de improvisatie.

Vanavond zag ik de man in levende lijve aan het werk op Jazz Middelheim. In de uitverkochte tent heerste er een devote sfeer. Alsof men de messias hoorde prediken. Het woeste vuur van weleer was gevormd tot een sierlijke, krachtige vlam die tot diep in de vezels doordrong. Coleman, inmiddels 77, en zijn fantastische ritmesectie (met zoonlief achter de vellen) bliezen in een mum van tijd het dak eraf. Het deed me ook deugd dat er opvallend veel jongeren tussen de stereotiepe jazz inteligentia te bespeuren vielen. Nadien belandden we, afgaand op een betrouwbare tipgever, enkele kilometers verder in de Antwerpse cultuurtempel De Singel waar men tot diep in de nacht freejazz jamsessies kon ondergaan. Maar hoe hard de welwillende conservatoriumstudenten ook te keer gingen, na het aanschouwen van de meester kon men dit jammergenoeg slechts ervaren als jazzmuzak. Hoe belangrijk de stempel is die Coleman's fire music op de jazz en op de muziek in het algemeen heeft gedrukt valt tot op heden niet te overzien. Het is algemeen bekend dat Lou Reed hem nog steeds als een belangrijke invloed op de sound van The Velvet Underground beschouwt. Het is iets minder bekend dat Captain Beefheart Coleman's snerpende sax trachtte te imiteren op diens 'Trout Mask Replica'. John Zorn bracht dan weer hulde met de plaat 'Spy vs. Spy' waarop hij trashmetal versies inblikte van Ornette Coleman nummers. Coleman werd op de recente Grammy Awards gehuldigd met een Lifetime Achievement Award en op diezelfde uitreiking speelden Red Hot Chili Peppers ten dans. Na hun optreden hieven de Peppers een groot plakaat in de lucht waarop te lezen viel: 'Love to Ornette Coleman'. En dat zijn vuur voor eeuwig moge blijve branden.

Meer leesvoer over Ornette Coleman en freejazz vind je hier: The Real Godfathers of Punk